Nowa Kultura // τεύχος 5

                                    EDITORIAL NOWA KULTURA 5

Το παρόν έντυπο αποτελεί περιοδική έκδοση της πολιτικής συνέλευσης της κατάληψης libertatia. Βγαίνει
σε άτακτα χρονικά διαστήματα και το περιεχόμενό του περιλαμβάνει κείμενα της κατάληψης σχετικά με
τρέχοντα ζητήματα, αναλύσεις πάνω σε θεωρητικά ζητήματα ή θέματα της επικαιρότητας (προσωπικές ή
συλλογικές) και κείμενα και θέσεις που παρουσιάστηκαν σε εκδηλώσεις που
πραγματοποιήθηκαν στο χώρο της κατάληψης.
Στόχος είναι η περαιτέρω προπαγάνδιση του πολιτικού λόγου και η διάδοση της κουλτούρας και των ιδεών του ελευθεριακού κομμουνισμού. Διανέμεται σε στέκια, καταλήψεις και κολεκτίβες.  

Δυο χρόνια από τη δολοφονία του Π. Φύσσα 

Πέρασαν δυο χρόνια από τη δολοφονία του Π. Φύσσα από

τους φασίστες της χ.α στο Κερατσίνι. Το τι ακολούθησε σε

θεσμικό και δικαστικό επίπεδο είναι λίγο-πολύ γνωστό. Αυτό,

όμως, που για εμάς έχει σημασία είναι η γενικότερη

αντίδραση του αντιφασιστικού κινήματος, αλλά και της

κοινωνίας γενικότερα, από την πορεία των γεγονότων.

Σίγουρα αναγνωρίζουμε πόσο σημαντικό είναι για

κάποιους ανθρώπους που έπεσαν θύματα των φασιστών

και για τις οικογένειές τους να υπάρξει κάποιου είδους

δικαίωση μέσω του δικαστηρίου. Ο δικαστικός δρόμος

μπορεί όντως να αποδειχθεί χρήσιμος σε πολλές

περιπτώσεις, παρόλα αυτά δεν αποτελεί ούτε το μοναδικό

μέσο στην πάλη ενάντια στο φασισμό, αλλά ούτε και το

πρωταρχικό.

Ένα μεγάλο μέρος του αντιφασιστικού κινήματος παραμένει

αδρανές και εναποθέτει τις ελπίδες του στη δίκη σε σύμπνοια

με το κομμάτι της κοινωνίας που πιστεύει ότι το ζήτημα του

φασισμού θα τελειώσει στην Ελλάδα με την καταδίκη των

μελών της χ.α. Όμως, αυτό που συμβαίνει είναι μια μικρή

αναδίπλωση της χ.α που προσπαθεί να παρουσιάσει πλέον

ένα πιο σοβαρό προσωπείο, με φασιστικές συμμορίες

εντούτοις να συνεχίζουν τις επιθέσεις τους εναντίον των

κατώτερων κοινωνικών ομάδων, αλλά και εναντίον

αυτοοργανωμένων χώρων και αγωνιστών-στριών

γενικότερα. Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι ο

φασισμός αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο που δεν

ταυτίζεται με ένα συγκεκριμένο κόμμα και αν αγνοηθεί ξανά

θα βρεθούμε για ακόμη μια φορά προ εκπλήξεως. Πρέπει

να αναδεικνύεται και να πολεμιέται συνεχώς.

5

Καθώς ουσιαστικά πρόκειται για μορφή καπιταλισμού, η

απάντηση εναντίον του θα δοθεί μόνο από το ίδιο το

αντιφασιστικό κίνημα κι όχι από οποιαδήποτε κυβέρνηση ή

δικαστική αρχή που τόσα χρόνια εκτρέφουν το φασισμό

και τον προμοτάρουν για να κάνει τη ‘‘βρώμικη δουλειά’’

προς όφελος της εκάστοτε εξουσίας και φυσικά του

κεφαλαίου. Δεν χρειάζεται να αρχίσουν να σφάζουν και να

κάνουν πογκρόμ για να καταλάβουμε ότι ο φασισμός και

οι ιδέες που τον τροφοδοτούν έχουν βαθιές ρίζες στην

ελληνική κοινωνία και δεν πρόκειται να εκλείψουν με μια

δίκη.

Αυτό, λοιπόν, που πρέπει να γίνει είναι η συγκρότηση ενός

αντιφασιστικού μετώπου, το οποίο θα αναγνωρίζει την

ταξική φύση τόσο του φασισμού όσο και της απάντησης

σ’ αυτόν και θα αναδεικνύει το ζήτημα με παρεμβάσεις,

πορείες γειτονιάς κτλ, ώστε να μην αφήσει χώρο ούτε στο

δρόμο ούτε και στο πολιτικό πεδίο για την περαιτέρω

ανάπτυξή του. Ενός μετώπου που θα απορρίπτει τα

συστατικά στοιχεία του φασισμού, όπως ο εθνικισμός, η

ομοφοβία, ο σεξισμός και ο ρατσισμός και θα τα πολεμάει

ενεργά και έμπρακτα. Που δεν θα περιμένει παθητικά τις

εξελίξεις, αλλά θα βρίσκεται καθημερινά αντιμέτωπο με το

συγκεκριμένο ζήτημα χωρίς να αδρανεί αλλά

προλαμβάνοντας τις χειρότερες συνέπειές του.

*το παραπάνω κείμενο μοιράστηκε στην αντιφασιστική πορεία στις 18/9

Καμία Κυριακή δεν είναι λύση στην κρίση του καπιταλισμού

.....Το 1910 θεσμοθετήθηκε η Κυριακάτικη αργία μετά από εργασιακούς

αγώνες,

το 2012 νομιμοποιήθηκε η κυριακάτικη εργασία , ως λύση στην κρίση,

το 2015 η κυβέρνηση Σύριζα-ΑΝΕΛ τόνισε ότι θα επαναφέρει την

κυριακάτικη αργία, αλλά...

Δεν έχουμε καμία αυταπάτη ότι οι επιπλέον μέρες και ώρες

εργασίας θα δώσουν την λύση στην κρίση και η οικονομία της

χώρας θα ισορροπήσει . Μέσα από την εντατικοποίηση εργασίας,

την ανάπτυξη του ανταγωνισμού, του ατομικισμού και του

σεξισμού, αλλά και τους χαμηλούς μισθούς, ο καπιταλισμός

αυτοενισχύεται προσθέτοντας άλλο ένα μέσο εκμετάλλευσης. Αυτό

φυσικά λαμβάνει την κοινωνική νομιμοποίηση που χρειάζεται , από

τους ασυνείδητους καταναλωτές που ''δεν έχουν άλλη μέρα κ ώρα

να κάνουν τα ψώνια τους''...γιατί άραγε;;

Η κατάργηση της κυριακάτικης αργίας κανένα σκοπό δεν έχει να

βοηθήσει στις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης μας. Αντίθετα, είναι

ένα μέτρο που θα ενισχύσει της μεγάλες επιχειρήσεις και

κατ’ επέκταση το κεφάλαιο με αποτέλεσμα την όλο και πιο βίαη

προλεταριοποίηση κάποιων και φτωχοποίηση κάποιων άλλων.

7

Πολύ απλά, είναι άλλο ένα βήμα προς τη μετατροπή του

ανθρώπου σε εργάτη-δούλο και καταναλωτή, χωρίς να του μένει

ελεύθερος χρόνος για την ανάπτυξη του ίδιου.

Ο αγώνας μας για την κατάργηση της κυριακάτικης εργασίας ,

δεν είναι ένας απλός διεκδικητικός αγώνας. Όπως και κάθε άλλος,

είναι και αυτός ενάντια στο σύνολο του καπιταλισμού. Η μάχη

πρέπει να δίνεται καθημερινά απέναντι σε κάθε έκφανσή του. Σε

αυτό όμως πρωταγωνιστές πρέπει να είναι οι ίδιοι οι εργάτες ,

αυτοί πρέπει να παλέψουν για τα δικαιώματά τους, μέσα από τα

σωματεία βάσης και την αυτοοργάνωση στους χώρους

εργασίας. Αντίστοιχα όμως πρέπει να δράσουν και οι

καταναλωτές, οι οποίοι πρέπει να να αρνηθούν να ενισχύσουν

αυτή τη κατάσταση, εκφράζοντας έτσι την αλληλεγγύη τους.

Όσο πιο πολύ το σύστημα εξουσίας αυξάνει

την εκμετάλλευσή του στις ζωές μας,

άλλο τόσο εμείς θα οργανωνόμαστε εναντίον του.

*Το παραπάνω κείμενο μοιράζεται σε παρεμβάσεις και σε πορείες ενάντια

στην κατάργηση της κυριακάτικης αργίας.

Αλληλεγγύη στις καταλήψεις που στοχοποιούνται από κράτος και φασίστες

Τους τελευταίους μήνες κράτος και παρακράτος

επιτίθενται και απειλούν τις κοινωνικές δομές του

κινήματος – καταλήψεις και αυτοδιαχειριζόμενους

χώρους.

Συγκεκριμένα αναφέρουμε ότι οι καταλήψεις 111,

ορφανοτροφείο (κατάληψη στέγης μεταναστών) και Mundo Nuevo δέχονται συνεχόμενες απειλές εκκένωσης.

Μία σειρά επιθέσεων από φασίστες έρχεται να

συμπληρώσει...

Τα ξημερώματα της Παρασκευής 27 Νοεμβρίου έγινε

απόπειρα εμπρησμού της κατάληψης μας . Πρόσφατα

παρόμοιες φασιστικές επιθέσεις έγιναν εναντίον της

κατάληψης έπαυλης Κούβελου, της κατάληψης Αγρός

στην Αθήνα καθώς και της κατάληψης Ελαία στην

Κέρκυρα. Μερικές εβδομάδες μετά, στην κατάληψη Terra

incognita γίνεται απόπειρα εμπρησμού της εισόδου του

κτιρίου, όπως και ακόμη δύο αποτυχημένες προσπάθειες

επίθεσης στο Αυτόνομο στέκι στη Ζωοδόχου Πηγής και

στην κατάληψη Ανάληψης.

Εμείς με τη σειρά μας ξεκαθαρίζουμε πως τέτοιες

πρακτικές δεν μας φοβίζουν ούτε μας τρομοκρατούν,

αλλά ατσαλώνουν τη συνείδηση και τη θέλησή μας στον

αγώνα ενάντια στο φασισμό και στο σύστημα που τον

γεννά, τον καπιταλισμό.

Όλες αυτές οι επιθέσεις έρχονται να διαψεύσουν όσους-

ες πίστευαν ότι η καταδίκη της Χρυσής Αυγής θα σημάνει

και την ταυτόχρονη εξάλειψη του φασιστικού φαινομένου.

Ο φασισμός ως κοινωνική έκφανση δεν μπορεί να

αντιμετωπιστεί ξεχωριστά από το σύστημα που τον γεννά,

τον τροφοδοτεί και τον ενδυναμώνει. Το ίδιο σύστημα είναι

που τον χρησιμοποιεί εργαλειακά για να καταστείλει, να

αποπροσανατολίσει και να τρομοκρατήσει, πάντα

εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του μεγάλου

κεφαλαίου. Σταθερή μας θέση είναι ότι καμία δίκη από

μόνη της δεν φτάνει, αλλά απαιτείται αντιφασιστική ταξική

οργάνωση σε κάθε πεδίο της κοινωνικής ζωής (σχολείο,

9

''Σε μια κοινωνία σήψης και καταστροφής εμείς επιλέξαμε

το δρόμο της αλλαγής μέσω επαναστατικών διαδικασιών.

Διαδικασιών ανοιχτών που αποτελούν κοινωνικούς

χώρους, στους οποίους αναπτύσσονται ανησυχίες,

προβληματισμοί, τρόποι σκέψης και δράσης, που

ταυτόχρονα βγαίνουν στην πόλη και στις γειτονιές της

μεταφέροντάς τους στην κοινωνία.

Επομένως αρχικός μας στόχος είναι η επίτευξη της

πολιτικής συνειδητοποίησης των ατόμων που απαρτίζουν

την κοινωνία, η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει στη

συλλογικοποίηση και ενεργό πολιτική δράση αυτών με

τελικό σκοπό την ανατροπή του σημερινού τρόπου

οργάνωσης της κοινωνίας και την αντικατάστασή του

από έναν άλλο.

Κάνοντας κατάληψη σε συνθήκες καπιταλιστικής

δημοκρατίας στη καρδιά της μητρόπολης, θέλουμε να

τονίσουμε και να διαδώσουμε μια αντίδραση στο υπάρχον

σύστημα αντιπροτείνοντας νέες μορφές οργάνωσης της

κοινωνίας.

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν μας αρκεί να κάνουμε χίλιες

αρνήσεις, αλλά ταυτόχρονα να κάνουμε και άλλες τόσες

καταφάσεις ''

(απόσπασμα από την μπροσούρα “η ανάγκη της

στέγασης και η λύση της κατάληψης ως μέσο

επαναστατικής πράξης”)

Να υπερασπιστούμε τους χώρους μας, ως

σημεία ρήξης με το πλέγμα των

εκμεταλλευτικών σχέσεων, αντίστασης και

πραγμάτωσης των προταγμάτων μας για μια

κοινωνία ισότητας και ελευθερίας.

ΝΑ ΞΑΝΑΣΥΝΑΝΤΗΘΟΥΜΕ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ

ΑΝΥΠΟΧΩΡΗΤΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

ΝΑ ΥΨΩΣΟΥΜΕ ΑΝΑΧΩΜΑΤΑ ΣΤΗ ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΤΑΞΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

*Το παραπάνω κείμενο μοιράστηκε σε πορεία αλληλεγγύης των καταλήψεων  

Εισήγηση πάνω στην έννοια της ιδεολογίας με βάση το βιβλίο του John Plamenatz, «Ιδεολογία» (1970)

Ανάλυση του όρου

Η έννοια της ιδεολογίας χρησιμοποιείται σε αναφορά προς ένα σύνολο στενά συγγενικών δοξασιών, ιδεών και στάσεων, που χαρακτηρίζουν μια ομάδα ή μια κοινότητα. Οι τρεις αυτές λέξεις αλληλοσυμπληρώνουν και ανταποκρίνονται στην έννοια της ιδεολογίας. Είναι δύσκολο να αποτελέσουν από μόνες τους ιδεολογία καθώς η μία έννοια χρειάζεται την άλλη για να μπορέσει να σχηματιστεί ιδεολογία. Για παράδειγμα, η στάση από μόνη της αν δεν ακολουθείται από άποψη-δοξασία ή λέξη παραμένει κενή και το αντίθετο, μία λέξη από μόνη της δεν προϋποθέτει την ιδεολογία.

Μερική και συνολική ιδεολογία

Μπορούμε να αναφέρουμε δύο ειδών χρήσεις της ιδεολογίας την μερική και την συνολική. Η συνολική εμπεριέχει ένα ρητό σύστημα δοξασιών με συνηθισμένους τρόπους σκέψης και ομιλίας για τα πράγματα που ενυπάρχουν μέσα στην κοινωνία. Η μερική από την άλλη αποτελείται από ιδέες και στάσεις που αναφέρονται σ' ένα μονάχα μέρος της πραγματικότητας, ή χρησιμοποιούνται σε αναφορά προς έναν ιδιαίτερο τομέα σκέψης κι όχι για τη σκέψη γενικά. Καθορισμός επίσης προκύπτει και σε σχέση με την περιεκτικότητα και την εξάπλωση με την συνολική ιδεολογία να αντιστοιχίζεται με την περιεκτικότητα και την μερική με την εξάπλωση. Η μερική μαζί με τη συνολική ιδεολογία μας δίνουν την κοσμοθεώρηση.

Συστήματα ιδεολογιών

Η ιδεολογία δεν περιορίζεται σε εσκεμμένα κατασκευασμένες θεωρίες, ή έστω και σε εκφρασμένες θεωρίες,ή έστω και σ' εκφρασμένες δοξασίες, αλλά περιέχει αντιλήψεις κι αισθήματα τα οποία, οι φορείς τους συχνά δε μπορούν να διατυπώσουν με λέξεις. Η ιδεολογία σαν όρος σπάνια χρησιμοποιείται σε αναφορά πρωτόγονων λαών όμως υπάρχουν συστήματα δοξασιών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ιδεολογικά. Υπάρχουν εκφρασμένες δοξασίες που διακρίνονται από τρόπους ομιλίας και συμπεριφορές και μπορεί να αποτελούν ένα συνεκτικό σύστημα ιδεολογιών.

Ψευδής συνείδηση

Ο Μαρξ πίστευε πως οι αστικές ιδέες για το κράτος είναι ένα παράδειγμα ψευδούς συνείδησης. Καταπώς φαίνεται, δεν εννοούσε όλες τις πολιτικές ιδέες, παρά μόνο μερικές. Οι δοξασίες, που ο Μαρξ θεωρούσε ψευδαισθητικές, ήταν δοξασίες για τις βασικές λειτουργίες του κράτους. Φαίνεται να πίστευε ότι οι ψευδείς αυτές δοξασίες ήταν αναγκαίες για να καταστήσουν το κράτος ικανό να

επιτελέσει τις πραγματικές του λειτουργίες. Αν το κράτος πρόκειται να είναι ό,τι πράγματι είναι, πρέπει να υπάρχουν ψευδείς δοξασίες, λιγότερο ή περισσότερο πλατιά αποδεκτές, σχετικά με το τί είναι και με το τί συμφέροντα ευνοεί. Π.χ. πρέπει να πιστεύεται σε ευρεία έκταση ότι ευνοεί συμφέροντα κοινά για όλους, όσοι υπόκεινται στην εξουσία του, ενώ πράγματι, σύμφωνα με τον Μαρξ, ευνοεί τα συμφέροντα της μιας τάξης εις βάρος της άλλης. Επίσης, ο Μαρξ θεωρεί μερική και ψευδή την ιδεολογία της θρησκείας. Αποκαλούσε την ιδεολογία ψευδή συνείδηση και έλεγε πως είναι καθορισμένη από κοινωνικές συνθήκες ή από την κοινωνική ύπαρξη. Οι Μαρξ και Ένγκελς δεν αποκαλούσαν τη θεωρία τους ιδεολογία, καθώς φαίνεται, δεν τη θεωρούσαν μορφή ψευδούς συνείδησης. Σύμφωνα μ' αυτούς, το προλεταριάτο από μιαν άποψη είναι μοναδικά προνομιούχα τάξη: οι δοξασίες για την κοινωνία και την πορεία της κοινωνικής αλλαγής, οι οποίες ευνοούν τα συμφέροντά του, είναι δοξασίες αληθινές. Η αλήθεια, φρονούν είναι με μια ειδική έννοια, σύμμαχος του προλεταριάτου. Εκείνο που ο Μάρξ αντιδιαστέλλει, τολμηρά μα όχι ξεκάθαρα, προς την κοινωνική ύπαρξη, το αποκαλεί συνείδηση κι όχι ιδεολογία. Ο κόσμος όπως τον ξέρουμε είναι ο κόσμος όπως εμφανίζεται αναγκαία σε μας. Δεν είναι ζήτημα δικής μας επιλογής το να εμφανιστεί όπως εμφανίζεται. Κι ωστόσο, με μια έννοια, είναι κόσμος που τον φτιάξαμε κι εμείς. Κάθε λογής κοινωνική δραστηριότητα συνεπάγεται “συνείδηση” δηλ ένα είδος σκέψης δυνατό μονάχα σε όντα που χρησιμοποιούν ιδέες.

Ιδεολογία – σκέψη

Με την ευρύτερη έννοια η ιδεολογία εφόσον περιέχει όλες τις δοξασίες και ιδέες ενός λαού δεν μπορεί να μην εμπεριέχει και την σκέψη. Μπορεί όμως να ξεχωριστεί από άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, εφόσον όλες οι δραστηριότητες συνεπάγονται τη σκέψη. Η διάκριση αυτή περιλαμβάνει όλες τις ιδιότητες που προσδίδονται στην ιδεολογία. Εν συντομία, για να είναι κάτι ιδεολογικό θα πρέπει να αποτυπώνει ένα σύνολο δοξασιών που χρησιμοποιεί μία κοινότητα,ή ένα σύνολο ανθρώπων και επίσης ένα σύνολο δοξασιών θα πρέπει να επιδιώκει ένα σκοπό. Ένα άλλο κριτήριο που ξεχωρίζει την κάθε σκέψη γενικά από την ιδεολογία είναι το γεγονός ότι η ιδεολογία επιδιώκει να πείσει τους ανθρώπους για κάτι, άρα πρωτογενώς είναι πειστική. Κάθε σκέψη διατυπώνεται από μια σκοπιά, που (όπως ορθά είδε ο Μαρξ) είναι εξίσου φυσική όσο και κοινωνική. Όταν λέμε φυσική εννοούμε τη σκέψη που έχει να κάνει με την ανάπτυξη των υλικών δυνάμεων και αφορούν το σώμα,την επιστήμη, την τεχνολογία κ.α. Αντίστοιχα όταν αναφερόμαστε σε κοινωνική σκέψη εννοούμε την αλλαγή που πραγματοποιείται στις κοινωνικές σχέσεις που εμπεριέχουν τους κοινωνικούς όρους. Η ιδεολογία δε συμπεριλαμβάνει τις φυσικές σκέψεις και αντίστοιχα τις επιστήμες που περιλαμβάνουν την ανάπτυξη αυτών. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι τυπολογικές επιστήμες, όπως τα μαθηματικά, εξαιρούνται από την μελέτη των ιδεολογικών συστημάτων παρόλο που η χρήση τους πολλές φορές αποτελεί κατεξοχήν ιδεολογικό εργαλείο (Μ.Μ.Ε, διαδίκτυο).

Αίσθηση – Γνώση

Η αίσθηση είναι αποτέλεσμα της επίδρασης του εξωτερικού κόσμου πάνω στα αισθητήρια όργανά μας, είναι η εντύπωση που δέχεται ο νους από αυτό που βρίσκεται έξω απ' αυτόν. Με μία λέξη η αίσθηση αποτελεί το φαινομενικό κόσμο.

Η γνώση και η δοξασία διακρίνονται από την απλή αίσθηση και την αστόχαστη ανταπόκριση και με μια έννοια δημιουργούν την νόηση. Η γνώση επίσης βασίζεται στον ισχυρισμό ή την κρίση, τα οποία αποτελούν ιδέες και μόνο μέσα από αυτές είναι δυνατά. Σημαίνουν τη χρήση ιδεών, την εφαρμογή πάνω στα δεδομένα της αίσθησης. Η γνώση δηλαδή είναι ενεργητική και συνεπάγεται τη διατύπωση ισχυρισμών από ένα αυτοσυνείδητο ον.

Η συνείδηση τώρα με μια γενική έννοια του όρου αποτελείται από τη σύζευξη των δύο όρων, της γνώσης και της σκέψης.

Ο Μαρξ αντιδιαστέλλει την συνείδηση με την ιδεολογία. Πιστεύει ότι ο καθορισμός του Είναι, αποτελείται από την πραγματικότητα που την αποκαλεί συνείδηση και όχι από τη σκέψη από μόνη της. Δεν αρνήθηκε ποτέ όμως ότι κάθε λογής κοινωνική δραστηριότητα συνεπάγεται “συνείδηση”, δηλ ένα είδος σκέψης δυνατό μόνο σε όντα που χρησιμοποιούν ιδέες.

Ο Χέγκελ τώρα “θεωρούσε ανόητη μία διάκριση ενός φαινομενικού κόσμου, που μπορούμε να

γνωρίσουμε, από ένα νοητό κόσμο πραγμάτων καθαυτών πέρα από εκεί που φτάνει η γνώση μας”.

Η διάκριση φαινομενικού και πραγματικού έχει νόημα μονάχα αν το πραγματικό μπορεί να γνωσθεί, γιατί δε μπορούμε ν' αναγνωρίσουμε τι είναι το απλώς φαινομενικό, αν δε μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί είναι όπως είναι. Για να κατανοήσουμε λοιπόν το πνεύμα πρέπει να το δούμε να προβάλει μέσα στον κόσμο μας, δηλαδή στην πραγματικότητα. Για να καταλάβουμε πώς η εξωτερική πραγματικότητα αντανακλάται στους ανθρώπους, πρέπει να γνωρίζουμε τι είναι η πραγματικότητα. Το πνεύμα στο επίπεδο της συνείδησης και του λόγου, δεν είναι δύναμη που στέκει έξω απ' τους ανθρώπους και τους υποχρεώνει να συμπεριφέρονται με τον τρόπο που συμπεριφέρονται. Σ' αυτά τα επίπεδα το πνεύμα υπάρχει μονάχα μέσα στα κοινωνικά και πολιτιστικά επιτεύγματα των ανθρώπων. Πνεύμα και πραγματικότητα περιπλέκονται σε μια πορεία αλλαγής και κοινωνικής προόδου. Η γνώση της πραγματικότητας είναι η κατανόηση της διαδικασίας με την οποία αποκαλύπτεται το πνεύμα, και η πρόοδος του πνεύματος προκύπτει από την κατανόηση του κάθε σταδίου αλλαγής και το πώς αυτό διαδέχεται ένα άλλο.

Η πρόοδος της γνώσης και της σκέψης είναι μια διαλεκτική σχέση όταν οι αντιθέσεις που ανακύπτουν στη ζωή ενός ανθρώπου και η λύση αυτών, φέρνει την κατανόηση της ζωής και των προβλημάτων της που μόνο αυτός μπορεί να λύσει. Με άλλα λόγια, όταν πια οι εργάτες δεν θα εξαπατώνται από τις κυρίαρχες σχέσεις παραγωγής και την ιδεολογία της φυσικοποίησής τους, θα προχωρήσουν προς μια πλήρη κατανόηση του περιβάλλοντός τους και του εαυτού τους κι επομένως προς μια κατάσταση μέσα στην οποία μπορούν να διαμορφώσουν σκοπούς που είναι σε θέση να πετύχουν. Η παραγωγή λοιπόν χωρίς υπεραξία αποτελεί απόδειξη ότι η ζωή απλουστεύεται και καλυτερεύει όταν δεν υπάρχουν εκμεταλλευτές της εργατικής δύναμης.

Συμβάσεις - έξεις

Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον, όχι εξαιτίας των έξεών του, αλλά εξαιτίας των συμβάσεών του. Ο διαχωρισμός αυτός προκύπτει από το γεγονός ότι έξεις (συνήθειες) διατηρούν και άλλα είδη του ζωικού βασιλείου αφού συνηθίζουν να ζουν σε αγέλες και να αποκτούν συγκεκριμένες συνήθειες. Ο διαχωρισμός λοιπόν του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος οφείλεται στις συμβάσεις που αυτός δημιουργεί. Η συμβατική συμπεριφορά συνεπάγεται τη χρήση ιδεών ή την ικανότητα χρησιμοποίησής τους. Οι κοινωνικοί όροι, καταπώς φαίνεται, αποτελούνται από τις κοινωνικές σχέσεις, και οι σχέσεις αυτές ορίζονται με βάση συμβατικούς τρόπους συμπεριφοράς. Κάθε συμπεριφορά προέρχεται από μία ιδέα και αυτή μπορεί να μετασχηματίσει τον κοινωνικό περίγυρο που επηρεάζει. Συμπερασματικά, οι τρόποι συμπεριφοράς καθορίζουν τους κοινωνικούς όρους και οι όροι αυτοί εμπεριέχουν την ιδεολογία.

Φυσικό – κοινωνικό - ιδεολογικό

Στην ερώτηση πώς το κοινωνικό επηρεάζει το ιδεολογικό μπορούμε να δούμε σε πρώτη ανάλυση τους τρόπους με τους οποίους το φυσικό επηρεάζει το ιδεολογικό, κάτι που είναι πολύ εύκολο να διαφανεί. Η κοινωνικότητα του ανθρώπου οφείλεται αποκλειστικά στο δικό του ζωικό είδος και στη φυσική του συγκρότηση π.χ όρθια στάση, χέρια, εγκέφαλο, που του έδωσαν τη δυνατότητα να γίνει κατασκευαστής εργαλείων και ν' αποκτήσει ομιλία. Οι υποθέσεις όμως για το πώς το φυσικό επηρεάζει το κοινωνικό και το ιδεολογικό, δεν συνεπάγονται ότι και το κοινωνικό επηρεάζει το

ιδεολογικό κατά τον ίδιο τρόπο. Το ερώτημα που τίθεται, πώς το κοινωνικό επηρεάζει το ιδεολογικό, απαντάται με το επιχείρημα ότι η βάση θέτει τα όρια στις μορφές που μπορεί να λάβει το εποικοδόμημα. Αν λάβουμε σαν δεδομένο το ότι οι ιδέες προέρχονται από την κοινωνία και ότι εξυπηρετούν τα δικά της συμφέροντα, τότε οι κοινωνικοί όροι επηρεάζουν τις ιδέες. Αν και οι κοινωνικοί όροι μπορεί να ποικίλουν πολύ, σε σχέση με την ανθρώπινη κατασκευή δεν παύουν να επηρεάζουν την ιδεολογία. Οι κοινωνικοί όροι καθορίζουν τις κοινωνικές σχέσεις με την έννοια ότι θέτουν όρια στο πως αυτές μπορούν ν' αλλάξουν. Ο ισχυρισμός τώρα ότι οι κοινωνικοί όροι καθορίζουν τις ιδέες, είναι το πρώτο βήμα που τα συμπεράσματά του μας λένε ότι η γνώση είναι σχετική με τη πλευρά του γνώστη. 'Όταν λοιπόν θέλουμε να εξηγήσουμε γιατί κάποιος σκέφτεται όπως σκέφτεται, ή συμπεριφέρεται ανάλογα, τον τοποθετούμε κοινωνικά. Κι όπως τοποθετούμε ένα άτομο μπορούμε να τοποθετήσουμε και μια ομάδα. Μπορούμε να υποδείξουμε τις κοινωνικές σχέσεις ή τους κοινωνικούς ρόλους που είναι κοινοί στα μέλη της και που τα ξεχωρίζουν από τα μέλη άλλων ομάδων. Όταν τοποθετούμε κοινωνικά ένα άτομο ή μια ομάδα, αυτό το κάνουμε μέσα σ' ένα σύστημα κοινωνικών σχέσεων μεταξύ ατόμων που ανήκουν όλα στην ίδια κοινωνία.

Εξετάζοντας το ότι η σκέψη κάποιου εξαρτάται από τη κοινωνική του θέση θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν το γεγονός ότι υπάρχουν και αξιολογικά ελεύθερες σκέψεις και απόψεις χωρίς οι σκέψεις να εμπεριέχουν την αξιολόγηση, παρά μόνο την περιγραφή και την εξήγηση. Όταν ένας άνθρωπος μάθει όλες τις αντιλήψεις μιας άλλης κοινωνίας την οποία προηγουμένως δεν γνώριζε, τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις ιδέες σαν να ήταν δικές του. Αν λάβουμε σαν ορθό τον παραπάνω συλλογισμό, τότε η αντίληψη της συνολικής ιδεολογίας, ότι δηλ γενικά οι ιδέες είναι σχετικές προς την κοινωνική κατάσταση ή τη σκοπιά όσων τις πρεσβεύουν και είναι κατανοητές ή αληθινές μονάχα για αυτούς, είναι αστήρικτη. Και αυτός ο ισχυρισμός έρχεται σε αντίθεση με την προηγούμενη θέση του συγγραφέα, αλλά είναι έτσι κι αλλιώς θέμα ανοιχτό προς κρίση και συζήτηση.

Η ιδεολογία σαν πειστική δοξασία και θεωρία

Για να είναι μία δοξασία ιδεολογική, πρέπει οι άνθρωποι να καταφεύγουν σ' αυτή σε πλείστες ή σε πολλές περιπτώσεις ορισμένου είδους. Όμως μια τέτοια δοξασία συνήθως συμπορεύεται και με άλλες. Ανήκει σ' ένα σύνολο συγγενών δοξασιών, στις οποίες καταφεύγει μια κοινότητα ή ομάδα σε καταστάσεις που επανέρχονται συχνά. Αν οι δοξασίες κατά μεγάλο μέρος γίνονται αποδεκτές επειδή εκφράζουν ή ανακόπτουν αισθήματα, κι αν ενθαρρύνουν ή αποθαρρύνουν κάποιο τύπο συμπεριφοράς, όχι μονάχα σε λίγες περιπτώσεις ορισμένης μορφής αλλά σε πλείστες τότε είναι πειστικές. Η ιδεολογία είναι πειστική και εξηγητική και τα ιδεολογικά σύνολα επιχειρούν να μας εκθέσουν το πώς ήταν τα πράγματα και πώς γίνονται ή έγιναν έτσι. Η χρήση ιδεών διακρίνεται από χρήσεις όπως η διατύπωση αιτημάτων, διαταγών, αξιολογικών κρίσεων, έκφραση διαθέσεων ή αισθημάτων. Ιδεολογία υπάρχει όταν προκύπτει δίδαγμα από έναν μύθο και εκείνο που τον κάνει ιδεολογικό είναι ότι το ακροατήριο του συνειδητά ή ασυνείδητα αντλεί διδαχή. Πολλά ιδεολογικά σύνολα δοξασιών ή θεωριών όμως είναι παραγγελματικά, περιέχουν εντολές και συμβουλές προς τους ανθρώπους για το πώς να συμπεριφέρονται και να διατυπώνουν αξιολογικές κρίσεις.

Νόμος και ιδεολογία

Οι νομικοί κανόνες βασίζονται σε θεωρίες που αποκαλούνται ιδεολογικές αφού οι νόμοι πρεσβεύουν δοξασίες και έθιμα τα οποία ο ερμηνευτής τους θεωρεί ηθικά σωστά και αυτό περιλαμβάνει μία ολόκληρη κοινωνία. Επίσης υπάρχουν ηθικοί κανόνες και όχι μόνο ιδεολογικές δοξασίες που υποστηρίζουν τους νόμους, αλλά και κάποια, έστω στοιχειώδης, θεωρία για την ηθική που θέτει καταφανώς ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς πάνω σε άλλους.

Η ιδεολογία δεν είναι φαντασία ούτε τέχνη

Μία ιδεολογία πάντοτε είναι περιγραφική κατά μεγάλο μέρος. Όμως δεν είναι αναγκαία ψευδής, η ιδεολογία αποδίδεται σε σύνολα δοξασιών που δεν είναι ψευδείς ή είναι σε μικρή έκταση. Η κριτική που επιδέχονται οι ιδεολογίες δεν αφορά το ότι είναι αληθινές, αλλά άλλους λόγους. Ως εκ τούτου, η φαντασία ή η πλασματική κατασκευή, που αναγνωρίζεται σαν τέτοια δεν είναι ιδεολογία, ακόμα κι αν εκφράζει έντονα αισθήματα κι έχει σημαντικά αποτελέσματα. Η τέχνη δεν είναι ιδεολογία, μολονότι εμπνέεται ενδεχομένως από αυτήν.

Θρησκεία – ιδεολογία

Ο άνθρωπος χρειάζεται τη θρησκεία για να του δίνει μία θέση μέσα στον κόσμο, μία ταυτότητα, μία εξήγηση του φαινομενικού κόσμου που να τον ικανοποιεί. Αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να βρεί στον κόσμο σκοπό και λόγο ύπαρξης έξω από τον εαυτό του, τότε, γνωρίζοντας πως είναι εφήμερος, ασταθής κι εύθραστος, νιώθει σα χαμένος. Οπότε τη λύση σε μια ανάγκη που δεν μπορεί να δώσει η επιστήμη, την δίνει η θρησκεία. Δημιουργείται λοιπόν μία ιδέα που να μπορεί να εκπληρώνει την ανάγκη του ανθρώπου για την κατανόηση του αγνώστου, του πνεύματος, της σκέψης πέρα από το φυσικό, τη μεταθάνατον ζωή κτλ. (Η θρησκεία δίνει πρόσθετα κίνητρα στους ανθρώπους να συμπεριφέρονται όπως πρέπει μέσα σε μία κοινότητα πίστης, ή τους παρηγορεί όταν υποφέρουν, αλλά και τους χαρίζει μιαν αντίληψη για τη θέση του ανθρώπου μέσα στον κόσμο που κάνει τη ζωή άξια για να τη ζει κανείς.) Για τον Μαρξ η θρησκεία αποτελεί ψευδή συνείδηση αφού τη θεωρεί φαντασιοπληξία του αλλοτριωμένου ανθρώπου. Η κοινωνία είναι προϊόν των ανθρώπινων δραστηριοτήτων κι επίσης αποτελείται απ' αυτές, οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να την αναγνωρίζουν έτσι πως είναι, αν και η μάθηση αυτή είναι αργή και οδυνηρή. Στη θρησκεία ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του να υπόκειται σε ανώτερα όντα, τα οποία ωστόσο είναι αποκυήματα της φαντασίας του. Η θρησκεία εκφράζει την πεποίθηση ότι ακόμα δεν είναι αφέντης του εαυτού του, ότι είναι θύμα περιστάσεων που δεν ελέγχει, και ανάγει την λύτρωσή του σε ένα σωτήριο επερχόμενο επέκεινα που ακολουθεί –υπό κάποιους όρους-, τον φυσικό του θάνατο. Επιπλέον, η θρησκεία εκφράζει έμμεσα τη βλέψη του να γίνει ο άνθρωπος αφέντης του εαυτού του, αφού υπόσχεται ότι μέσω μιας ‘ενάρετης’ ζωής θα τον οδηγήσει σε μία εξομοίωση με το θείο. Η θρησκεία είναι μορφή ψευδούς συνείδησης, είναι ιδεολογία, δεν είναι αποτέλεσμα άκρατης άγνοιας. Αντανακλά μία κατάσταση όπου ο άνθρωπος δεν είναι έτοιμος να κατανοήσει την πραγματικότητα όπως είναι, αλλά βρίσκεται σε διαδικασία αναγνώρισης αυτής μέσω της θρησκείας. Αν την καταλάβαινε, δε θα χρειαζότανε να της δώσει θρησκευτική έκφραση.

Η πίστη σε κάτι ανώτερο είναι φαντασιοπληξία που αποζημιώνει τους ανθρώπους για την αποτυχία τους να γίνουν ό,τι αποβλέπουν. Μέσα στον κοινωνικό τους κόσμο οι άνθρωποι δεν είναι αφεντικά του εαυτού τους, υπόκεινται σε συγκεκριμένες υλικές συνθήκες διαβίωσης και κοινωνικούς παράγοντες, άσχετα αν όλοι αυτοί οι όροι συντίθεται και από τις δραστηριότητές τους. Οι άνθρωποι για να μπορέσουν να ελέγχουν την κοινωνία πρέπει να πιστέψουν στον εαυτό τους, να μάθουν την κοινωνία και να πετυχαίνουν μέσα της τους σκοπούς τους. Όρος για να το καταφέρουν αυτό είναι ν' απαλλαγούν από τη θρησκεία, ν' αρθούν από την ψευδή συνείδηση, πάνω απ' τις ψευδαισθήσεις που δείχνουν την ανθρώπινη αδυναμία κι ανωριμότητα. Αυτό μπορούν να το κάνουν όχι με την απλή επιδίωξη της γνώσης για χάρη αυτής της ίδιας, αλλά με την γνώση την ενταγμένη στη διαδικασία της μεταμόρφωσης της κοινωνίας. Μεταμορφώνοντας την κοινωνία οι άνθρωποι μεταμορφώνουν τον εαυτό τους. Μαθαίνουν να στέκουν στα πόδια τους και βγαίνουν απ' τη σκιά των θεών που οι ίδιοι έπλασαν.

Κοινωνικές ομάδες : συμφέροντα και ιδεολογίες

Οι κοινωνικές ιδέες προσδιορίζονται με βάση τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά κι ίδιες οι κοινωνικές σχέσεις προσδιορίζονται με βάση τις κοινωνικές δραστηριότητες των προσώπων που σχετίζουν. Όλες οι κοινωνικές δραστηριότητες εμπεριέχουν τη χρήση ιδεών. Η ιδεολογία μίας ομάδας συνίσταται όχι από τις τυπικές ιδέες που αποτελούν μέρος των δραστηριοτήτων της, αλλά από ιδέες που αποτελούν μεθόδους πειθούς των υπόλοιπων ανθρώπων. Οι τυπικές ιδέες περικλείουν τις περιγραφικές δοξασίες και διαχωρίζονται από τις πειστικές δοξασίες.

Οι ταξικές σχέσεις και οι ρόλοι συνεπάγονται τη χρήση ιδεών. Η αυταρχική και εκμεταλλευτική συμπεριφορά ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο συνεπάγεται την χρήση ιδεών, το ίδιο και η δουλική συμπεριφορά του εργάτη προς το αφεντικό του. Οι ιδέες που αυτοί χρησιμοποιούν στην μεταξύ τους κοινωνική επικοινωνία με άλλα άτομα της ίδιας κοινωνικής ομάδας και στην τήρηση των ρόλων τους, από πολλές απόψεις είναι οι ίδιες. Η συντήρηση της δουλείας ως θεσμού, κατά μεγάλο μέρος εξαρτάται από την κοινωνική επικοινωνία ανάμεσα στ' αφεντικά. Οι παραπάνω ιδέες είναι τυπικές για κάθε τάξη. Λειτουργούν σαν ιδεολογία όταν χρησιμεύουν π.χ. στην διατήρηση του θεσμού της δουλείας, όταν την δικαιώνουν. Η ιδεολογία δεν είναι όμως απαραίτητα ταξική ιδεολογία, ούτε κι η συνείδηση απαραίτητα ταξική συνείδηση.

Ομαδικά συμφέροντα

Για να μπορέσουμε να ορίσουμε τα ομαδικά συμφέροντα θα πρέπει να τα συσχετίσουμε με τυπικούς σκοπούς που έχουν τα μέλη μιας ομάδας. Η αποδοχή των σκοπών αυτών σημαίνει ότι τα μέλη της ομάδας τους γνωρίζουν και τους αποδέχονται, κάτι που σπάνια συμβαίνει. Παρόλα αυτά η αποδοχή τους ορίζει την ομάδα. Αν τώρα θεωρήσουμε ότι τα συμφέροντα μιας ομάδας σημαίνουν τους τυπικούς σκοπούς των μελών της, τότε τα πρόσωπα που έχουν τους σκοπούς αυτούς ξέρουν το συμφέρον τους. Άρα τυπικοί σκοποί μιας ομάδας και ομαδικά συμφέροντα ταυτίζονται. Από το παραπάνω συμπεραίνουμε ότι οι ιδεολογικές δοξασίες χρησιμεύουν όχι μονάχα για τη διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων, ή την ανατροπή τους, αλλά και για την προαγωγή ομαδικών συμφερόντων. Δεν λέμε ότι κάθε δοξασία περιέχει συμφέρον αλλά ότι δοξασίες και συμφέροντα αλληλοεπηρεάζονται.

Παθητικές – ενεργητικές ομάδες

Παθητικές ομάδες είναι οι ομάδες εκείνες που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα συμφέροντά τους ή τις δοξασίες τους ή δε συνεργούν για την προαγωγή τους. Ενεργητικές αντίστοιχα είναι οι ομάδες που γνωρίζοντας τα συμφέροντά τους, συνεργούν για την προαγωγή τους. Όταν μια κοινωνική ομάδα γίνεται ενεργητική ομάδα, συχνά το κάνει για να υπερασπίσει τα συμφέροντά της απέναντι σε μιαν άλλη ομάδα στενά δεμένη μαζί της, παράδειγμα, οι άνδρες και οι γυναίκες τους, τα αφεντικά κι οι δούλοι. Οι δούλοι ή οι γυναίκες μπορούν να συνεργήσουν για να προαγάγουν τα συμφέροντά τους απέναντι στον αφέντη ή το σύζυγό τους. Στο βαθμό αυτό είναι ενεργητική ομάδα.

Οι όροι ενεργητική – παθητική ομάδα εντάσσονται μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής ομάδας όπου ο όρος (κοινωνική ομάδα) περιλαμβάνει ένα σύνολο προσώπων που έχει συμφέροντα, σκοπούς, δραστηριότητες, δοξασίες, συναισθήματα, στάσεις, δικαιώματα ή υποχρεώσεις, που ξεχωρίζουν τα πρόσωπα αυτά από άλλα. Δεν εστιάζεται στην ταξικότητα, καθώς μία κοινωνική ομάδα μπορεί να είναι διαταξική. Οι τάξεις διακρίνονται από τις άλλες κοινωνικές ομάδες κατά δύο τρόπους: είναι πιο περιεκτικές όπως είναι και πιο αποκλειστικές.

Ταξική ιδεολογία

Μπορούν ν' αποτελέσουν ταξική ιδεολογία δοξασίες που τις συμμερίζονται όλες οι τάξεις; Μερικοί λένε ότι μπορούν, αν οι δοξασίες ενθαρρύνουν μια συμπεριφορά που βοηθάει τη διατήρηση της κοινωνικής διάταξης, αν η διάταξη αυτή δίνει στη μία τάξη τη δυνατότητα να εκμεταλλεύεται τις άλλες, τότε οι δοξασίες αυτές είναι ιδεολογία (ή μέρος της ιδεολογίας) της εκμεταλλεύτριας τάξης. Όμως οι δοξασίες μπορεί και να έγιναν γενικά αποδεκτές προτού ακόμα εμφανιστεί τούτη η κοινωνική διάταξη που δίνει στη τάξη τη δυνατότητα να ασκεί εκμετάλλευση. Παραδόξως, τις δοξασίες αυτές μπορεί να τις υποστηρίζουν εξίσου φανατικά όσοι υφίστανται την εκμετάλλευση με όσους την ασκούν.

Οι άνθρωποι που 'χουν παρόμοια συμφέροντα τείνουν να έχουν και παρόμοιες δοξασίες πάνω σε ζητήματα συναφή με τα συμφέροντά τους. Απ' την άλλη μεριά, τα συμφέροντα κι οι δοξασίες τους προδιαθέτουν ν' αποδεχτούν, σχετικά με αυτά τα ζητήματα, πιο πολύ ορισμένες καινούριες δοξασίες παρά άλλες. Όταν μια κοινωνική ομάδα με ταξικά χαρακτηριστικά (π.χ. προλετάριοι των πόλεων ή χωρικοί) δεν έχει κοινούς σκοπούς, κοινωνικούς ή πολιτικούς, και έχει μόνο ανάγκες και αισθήματα τυπικά για την τάξη, δεν συνεργεί σαν τάξη. Μην μπορώντας να ξεπεράσουν τις κοινές καταβολές κοινωνικού χαρακτήρα που τους επιβάλλει η απουσία ταξικής συνείδησης και η συνήθεια της αστικής ιδεολογίας, δεν μπορούν να αποκτήσουν επίγνωση των ταξικών τους συμφερόντων. Στη διαδικασία λοιπόν, κατά την διάρκεια της οποίας γίνονται ταξικά συνειδητοί κι επαναστάτες, οι εργάτες απορρίπτουν τις αξίες της κοινωνίας που θέλουν να καταστρέψουν.

Ταξική συνείδηση

Μία τάξη μπορεί να έχει ιδεολογία χωρίς να έχει ταξική συνείδηση και το ίδιο ισχύει και για κάθε κοινωνική ομάδα. Μπορεί τα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας να μην ξέρουν ότι ανήκουν σε κάποια τάξη. Τα μέλη μίας κοινωνικής τάξης δεν έχουν ταξική συνείδηση όταν δεν είναι οργανωμένα, όταν δεν προάγουν τα ταξικά τους συμφέροντα, όταν δεν ενεργούν σαν τάξη, όταν οι τυπικοί σκοποί τους δεν ανάγονται σε κοινούς πολιτικούς και κοινωνικούς σκοπούς.

Αν πάρουμε μία τάξη (ή άλλη κοινωνική ομάδα) και την ορίσουμε γενικά με βάση μερικές από τις κοινωνικές σχέσεις στις οποίες βρίσκονται τα μέλη της, μπορούμε ίσως ν' ανακαλύψουμε σκοπούς τυπικούς για την τάξη και να προσδιορίσουμε τους ευνοϊκότερους όρους της επίτευξής τους, όρους συνεπείς με τη διατήρηση της ταξικής της ταυτότητας. Τους όρους αυτούς μπορούμε να τους αποκαλέσουμε “αντικειμενικά συμφέροντα” της τάξης και μπορούμε να πούμε ότι η τάξη έχει “ταξική συνείδηση” όταν τα μέλη της είναι οργανωμένα τελέσφορα, ώστε να προαγάγουν τα συμφέροντά τους, κι έχουν δοξασίες (ιδεολογία) που συμβάλλει στην προαγωγή τους.

Μία κοινωνική τάξη αποκτάει καλύτερη εικόνα των συμφερόντων της όταν τα μέλη της συμπράττουν για την προαγωγή των συμφερόντων τους και αποκτούν επίγνωση της διαφοράς τους από άλλες τάξεις. Αναμφίβολα, η συλλογική δράση ευνοεί την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους.

Πολιτικές χρήσεις της ιδεολογίας

Τα πολιτικά κόμματα και άλλες ομάδες προσελκύουν μερικές τάξεις περισσότερο από άλλες, κι οι διδασκαλίες τους, αν πρόκειται ν' ασκήσουν έλξη, οφείλουν να συμφωνούν με τις δοξασίες, τις

στάσεις και τις βλέψεις αυτών των τάξεων ή των μερίδων. Έτσι η ιδεολογία, με τη στενότερη “πολιτική” έννοια, τρέφεται από την ιδεολογία με την ευρύτερη και χαλαρότερη έννοια. Και μάλιστα όχι μόνο τρέφεται από αυτήν αλλά βοηθάει και στην μεταμόρφωσή της σε μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ βάσης και κορυφής.

Εκπαίδευση – καθοδήγηση

Σε μία γενική διάκριση, η μετάδοση δεξιοτήτων που θεωρούνται χρήσιμες, είτε γενικά, είτε σε ορισμένες απασχολήσεις και δραστηριότητες, η μετάδοση χειροπιαστών πληροφοριών χρήσιμων κατά τρόπο παρόμοιο, η παρουσίαση θεωριών ή ιστορικών εξηγήσεων που θεωρούνται προσωρινές, η διδαχή των ανθρώπων να τηρούν όσους κανόνες τηρούνται, γενικά όλα αυτά είναι εκπαίδευση. Η καθοδήγηση είναι διδαχή δοξασιών (που ο δάσκαλος μπορεί να συμμερίζεται ή και όχι), η οποία εγγυάται ότι οι άνθρωποι θα επιτελέσουν επιδέξια τους κοινωνικούς ρόλους και τις δραστηριότητες της δικής τους επιλογής, ή ότι θα επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που προσφέρει η κοινωνία σύμφωνα πάντα προς έναν συγκεκριμένο σκοπό. Τον σκοπό αυτόν τον καθορίζει ο δάσκαλος κάτω από τις δικές του αντιλήψεις και βλέψεις. Μερικές φορές είναι πράγματι αδύνατο ν' αποφανθούμε αν ο δάσκαλος εκπαιδεύει ή καθοδηγεί, μερικοί λένε ότι αναπόφευκτα υπάρχει ένα στοιχείο καθοδήγησης σε ορισμένες μορφές εκπαίδευσης.

Αυτοδιαχείριση: μία ιδεολογία της πράξης

Η αυτοδιαχείριση εμπεριέχει τις έννοιες της ισότητας, της ελευθερίας και του αυτοπροσδιορισμού των ανθρώπων, σε συνδυασμό με την αρμονική συνεργασία ανθρώπων μεταξύ τους και με τη φύση. Πιο συγκεκριμένα, η αυτοδιαχείριση επιδιώκει να εφαρμόσει τις αρχές της αυτοοργάνωσης στο πεδίο της εργασίας, δηλ. της αναπαραγωγής των ανθρώπων (μέσω της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών). Σε οικονομικούς όρους, μπορούμε να πούμε πως νοείται σαν η διοίκηση μιας επιχείρησης ή μιας οικονομικής μονάδας χωρίς την μεσολάβηση διευθυντών ή προϊσταμένων, μετόχων ή ιδιοκτητών και χωρίς την άντληση υπεραξίας από την εργασία οποιουδήποτε συμμετέχει στην μονάδα αυτή.

Η αυτοδιαχείριση αποτελεί ιδεολογία καθώς περικλείει μέσα της και τις τρεις έννοιες που χαρακτηρίζουν μια ομάδα ή μια κοινότητα που θέλει να πραγματοποιήσει την από κοινού παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, δηλ. στάση, ιδέα, δοξασία. Κι αυτό γιατί αποτυπώνει ένα σύνολο δοξασιών που χρησιμοποιεί μια κοινότητα ή ένα σύνολο ανθρώπων για να επιδιώξει ένα σκοπό. Είναι επίσης ιδεολογία γιατί επιχειρεί να πείσει τους ανθρώπους να αναλάβουν μια συγκεκριμένη δράση για την βελτίωση της ζωής τους. Συγκροτείται από ενεργητικές κοινωνικές ομάδες, οι οποίες προάγουν τα ταξικά τους συμφέροντα συλλογικά και άρα ασπάζονται το αίτημα της οργάνωσης. Μέσω αυτής της διαδικασίας, καλλιεργούν την ταξική τους συνείδηση και κάνουν χρήση της πολιτικής ιδεολογίας με την έννοια ότι δημιουργούν ιδεολογία στην πράξη, η οποία επηρεάζει το πολιτικό γίγνεσθαι.

Η ιδεολογία της αυτοδιαχείρισης δεν αποτελεί μορφή ψευδούς συνείδησης γιατί αντανακλά μια κατάσταση όπου ο άνθρωπος κατανοεί την πραγματικότητα όπως είναι, δεν ανάγει την καλυτέρευση της ζωής του σε εξωκοινωνικούς παράγοντες (βλ. θείες δυνάμεις) αλλά αποφασίζει να γίνει ο αφέντης του εαυτού του. Με τις δομές που δημιουργούνται από αυτοδιαχειριζόμενες μονάδες παραγωγής, τα μέλη των ομάδων υπερασπίζονται τους τυπικούς σκοπούς της τάξης τους και ταυτόχρονα εκπαιδεύονται σε τρόπους συμπεριφοράς και αξίες οι οποίες πρεσβεύουν το μέλλον και την πρόοδο της ανθρώπινης ύπαρξης, απαλλαγμένης από την κυρίαρχη εκμετάλλευση.

Όταν η ιδέα είναι προϊόν στοχασμού και ταυτόχρονα καρπός εμπειρίας, αποτελεί για τον άνθρωπο δοξασία ή σύνολο δοξασιών κι όχι απλώς αίσθημα, στάση ή διάθεση εκφρασμένη με λέξεις. Στο βαθμό αυτό, τα αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα συνδυάζουν την ιδέα με την πρακτική εφαρμογή,

κάτι το οποίο πραγματώνει την σύζευξη θεωρίας και πράξης και φέρνει τον άνθρωπο περιπλεγμένο σε μια πορεία αλλαγής, όπου ο ίδιος και ο κοινωνικός του κόσμος μεταμορφώνονται αδιάκοπα, βαθαίνουν την αυτογνωσία του κι αυξάνουν τον έλεγχο που ασκεί πάνω στο περιβάλλον του.

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΙΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΙΣΛΑΜΙΣΤΩΝ

Το τελευταίο διάστημα στην Τουρκία και το Κουρδιστάν υπάρχει ανάπτυξη ενός ριζοσπαστικού κινήματος, το οποίο τόσο το τουρκικό κράτος όσο και διάφορες συντηρητικές δυνάμεις προσπαθούν να το κάνουν να σωπάσει.

Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποια γεγονότα τα οποία δείχνουν την καθημερινή τρομοκρατία στην πιο ωμή και βίαιη μορφή της των δυνάμεων αυτών.

- Στις 20 Ιουλίου σημειώθηκε επίθεση αυτοκτονίας στην τουρκική πόλη Σουρούτς κοντά στα σύνορα με τη Συρία, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 33 άνθρωποι, μέλη κυρίως αριστερών οργανώσεων που συμμετείχαν σε συγκέντρωση που θα βοηθούσε στην ανοικοδόμηση της πόλης του Κομπάνι. Την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβε το ISIS.

- Στις 7-8 Σεπτεμβρίου μέλη του κυβερνόντος κόμματος, αλλά και εθνικιστικών οργανώσεων εξαπέλυσαν πογκρόμ σε διάφορες τουρκικές πόλεις εναντίον των γραφείων του φιλοκουρδικού κόμματος (HDP).

- Στις 10 Οκτωβρίου δυο βόμβες εξεράγησαν σε διαδήλωση στην Άγκυρα κατά των στρατιωτικών παρεμβάσεων του τουρκικού κράτους στις νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας. Από την επίθεση έχασαν τη ζωή τους 102 άνθρωποι με πάνω από 400 τραυματισμένους. Μέχρι στιγμής, καμία οργάνωση δεν έχει αναλάβει την ευθύνη των επιθέσεων αυτών.

-  Στις 18 Οκτώβρη η αστυνομία εισβάλλει σε σπίτια κατοίκων της γειτονιάς Kucuk Armutluτης Κωσταντινούπολης. Η γειτονιά είναι γνωστή για τον ακροαριστερό/αναρχικό χαρακτήρα της, με πλήρη ανυπακοή στα νομοσχέδια της κυβέρνησης. Όταν χτύπησαν την πόρτα της Dilek Doğan, εκείνη τους ζήτησε απλά να βγάλουν τα παπούτσια τους με αποτέλεσμα να την πυροβολήσουν. Η νεαρή κοπέλα εξέπνευσε στις 26/10.

 Το κυβερνών κόμμα του AKP μετά από 13 χρόνια στην εξουσία, προσπαθεί να εδραιώσει και να ολοκληρώσει την απολυταρχική εξουσία του, εξοντώνοντας κάθε μειονότητα (εθνοτικές ομάδες, lgbtq κοινότητα) και ριζοσπαστική φωνή που αντιστέκεται σ’ αυτήν. Χρησιμοποιώντας τη θεωρία των δυο άκρων εξισώνει τους ισλαμιστές τρομοκράτες με τα αγωνιζόμενα τμήματα του τουρκικού και κουρδικού κινήματος και χρεώνει τις πρόσφατες δολοφονικές επιθέσεις στους ίδιους ανθρώπους εναντίον των οποίων έγιναν, σε μια χυδαία και υβριστική κίνηση. Προσπαθεί να πνίξει ένα δυναμικό κίνημα που έχει αναπτυχθεί και διεκδικεί περισσότερα δικαιώματα (πολιτισμικά και πολιτικά), αμφισβητώντας την εξουσία του AKP, αλλά και του βαθέως κράτους της Τουρκίας με αποκορύφωμα την εξέγερση στην πλατεία Ταξίμ το 2013. Όποιος-α δεν συμμορφώνεται με τις παραδοσιακές θρησκευτικές, πατριαρχικές και εθνικιστικές αξίες έχει να αντιμετωπίσει την καταστολή και τη σκληρή τρομοκρατία του κράτους και του παρακράτους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων που φυλακίστηκαν άδικα, βασανίστηκαν ή ακόμα και εκτελέστηκαν.

 Μέρος αυτής της κατάστασης αποτελεί φυσικά και το κουρδικό ζήτημα. Ένα δυναμικό κομμάτι του κουρδικού κινήματος επιδιώκει πλέον την αυτοδιοίκηση και ομοσπονδιοποίηση των περιοχών αυτών ως ένα ξεπέρασμα του έθνους κράτους και ένα βήμα προς την πραγματοποίηση του οράματος της συμφιλίωσης των λαών. Προσπάθεια που περιλαμβάνει τη δημιουργία θεσμών ανεξάρτητων από τον κεντρικό κρατικό έλεγχο και τη δημιουργία μιας εναλλακτικής πρότασης ενάντια στο αστικό κράτος και τη καπιταλιστική κοινωνία, που παρουσιάζονται ως η μόνη εφικτή μορφή κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης. Δεν έχουμε, όμως, αυταπάτες ότι όλο το κουρδικό κίνημα στοχεύει σε κάτι τέτοιο και στηρίζουμε το κομμάτι εκείνο που αγωνίζεται για μια κοινωνία ισότητας και ελευθερίας. Η επιτυχία ενός τέτοιου κοινωνικού πειράματος έρχεται σε αντίθεση και αμφισβητεί τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (ΝΑΤΟ, Ρωσία, μεγάλο κεφάλαιο), της κρατικής εξουσίας (Τουρκία, Ιράκ, Συρία) και διαφόρων συντηρητικών και ακροδεξιών δυνάμεων (τοπικοί ολιγάρχες, ισλαμιστές). Από την άλλη μεριά, με χαρά βλέπουμε να συσπειρώνονται προοδευτικές δυνάμεις μαζί με καταπιεσμένες κοινότητες (γυναίκες, εργατική τάξη, lgbtqκοινότητα, πολιτισμικές μειονότητες) που μέχρι τώρα αδυνατούσαν να οργανωθούν σε κοινό μέτωπο για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, γεγονός που συμβάλλει στην ολοένα και μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίησή τους.

 Εμείς από τη μεριά μας στεκόμαστε αλληλέγγυες-οι και στηρίζουμε όσους-ες αγωνίζονται για μια κοινωνία ελευθερίας, ισότητας, χωρίς διακρίσεις και οικονομική ή άλλου είδους εκμετάλλευση. Ενός αγώνα που περνάει από τη θεωρία στην πράξη με τη δημιουργία θεσμών και δομών άμεσης δημοκρατίας και που εμπλουτίζει και ανανεώνει τους δικούς μας αγώνες και τις δικές μας θεωρίες.

ΟΥΤΕ ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΥΤΕ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ, Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑΞΙΚΟΣ

 ‹‹Οι Ρομπέν του Ξύλου››

Με χαρά μάθαμε πως στις αρχές του έτους ένας ακόμη αγώνας για να πάρουμε πίσω όλα αυτά που μας ανήκουν ξεκινά. Τον Γενάρη, λοιπόν, οι εργάτες/τριες της εταιρίας “Ε. Παπαδόπουλος – Ν. Παγούρας Α.Β.Ε.Ε.”, προχωρούν στην διαδι- κασία επίσχεσης εργασίας. Στη συνέχεια, καταλαμβάνουν το – εγκαταλελειμμένο, από αφεντικά και επενδυτές – εργοστάσιο μεταποίησης ξύλου στην Πατρίδα Ημαθί- ας και γίνονται ‹‹Οι Ρομπέν του Ξύλου››. Η ιστορία τους, όμως, ξεκινά μερικά χρόνια πίσω. Από το 2010, σε μια περίο- δο που η οικονομική κρίση του καπιταλισμού έχει αρχίσει να γίνεται κομμάτι των ζωών μας, η εργοδοσία του εργοστασίου αρχίζει να περικόβει δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης, να καθυστερεί την μισθοδοσία, ενώ παράλληλα, δημιουργεί χρέη στο όνομα της εταιρίας, να κάνει εν κατακλείδι σωστά τη δουλειά του κα- ταπιεστή κεφαλαιοκράτη απέναντι στην καταπιεζόμενη εργατική τάξη. Όταν, λοιπόν, η εταιρία είναι έτοιμη να κηρύξει πτώχευση και το πρωτοδικείο αποφασί- ζει να αποζημιώσει τους εργάτες/τριες χρέη ύψους 700.000 €, οι ιδιόκτητες, ανενό- χλητοι από το νόμο, πωλούν διάφορα κινητά κεφάλαια για να ξεχρεώσουν σε ΔΕΚΟ, προμηθευτές κ.λπ. Οι εργάτες/τριες απαντούν με αγωγές, τα αφεντικά με προ- σβολές και οι εργατικές διεκδικήσεις περνούν στις αίθουσες των δικαστηρίων. Παράλληλα, οι αιτήσεις προς την εργοδοσία για καταβολή των δεδουλευμένων απαντώνται με την πλήρη απαξίωση από τα αφεντικά. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το 2015, εμφανίζεται ένας ‘επενδυτής’ που αγοράζει την επιχείρηση. Όμως η διαχείριση χρεών και εργατικών συνθηκών παραμένει ίδια και χειροτερεύει. Μετά από 15 μήνες απλήρωτων υπερωριών, καθυστερήσεων καταβολών, μειωμένων κατά το ήμισυ μισθών και απειλών απόλυσης αυτών που διεκδικούν, φτάνουμε στη σημερινή κατάσταση με τα χρέη μόνο προς τις εργαζόμενες/νους να φτάνουν τις 900.000 €. Ξεκινώντας, λοιπόν, την επίσχεση εργασίας προχωρούν σε κατάληψη του εργοστασίου και περιφρουρούν το stock των εμπορευμάτων και τα μηχανήματα της μονάδας. Και ενώ η πλευρά των αφεντικών αδιαφορεί – μέχρι τώρα τουλάχι- στον – ο επενδυτής κινεί δικαστικούς και μπάτσους για να απομυζήσει το εργο- στάσιο και τους εργάτες/τριες. Εμείς από την πλευρά μας δηλώνουμε πως, έχοντας ως πρόταγμα την αυτοδια- χείριση των μέσων παραγωγής και την αυτοδιεύθυνσή τους από την εργατική τάξη, βρισκόμαστε αλληλέγγυες/υοι στον αγώνα των εργατών του ‘Ρομπέν’. Στον δρόμο που άνοιξε το παράδειγμα της Βιο.με. στον δευτερογενή τομέα παραγωγής και δεκάδες άλλα στον τριτογενή, παρακολουθούμε τις εξελίξεις του αγώνα τους και με βάση την έμπρακτη αλληλεγγύη στεκόμαστε στο πλευρό τους.